Op vrijdag 14 februari 2025 om 21:37u heeft Electrabel de kernreactor Doel 1, na 50 jaar elektriciteitsproductie, definitief stilgelegd en van het hoogspanningsnet afgekoppeld, conform de wet van 31 januari 2003 houdende de geleidelijke uitstap uit kernenergie. Doel 1 is de derde Belgische kernreactor die definitief uit dienst werd genomen, na Doel 3 in 2022 en Tihange 2 in 2023. Op 30 november 2025 volgt Doel 2. 

50 jaar Doel 1 in cijfers

445 megawatt vermogen
15 124 dagen elektriciteitsproductie
148 miljard kilowattuur geproduceerd
Meer dan 120 000 tuigen te ontmantelen voor Doel 1 en 2 samen

Hoe het begon

De geschiedenis van Doel 1 – en bij uitbreiding van de industriële elektriciteitsproductie via kernenergie in België – begint halverwege de jaren 1960, wanneer de energiebedrijven Ebes en Intercom starten met voorbereidende studies voor de bouw van twee kerncentrales, een op de oever van de Schelde in Doel en een op de oever van de Maas in Tihange. 

Eind 1968 gaan ze over tot de bestelling van de kernreactoren Doel 1 en 2, elk met een vermogen van 392,5 MW. Voor het ontwerp en de bouw werken de Belgische bedrijven ACEC en Cockerill samen met het Amerikaanse Westinghouse.

In de zomer van 1969 wordt de bouwwerf geopend, op een opgehoogd terrein in de Doelpolder aan de linkeroever van de Schelde. In 1972 arriveert het reactorvat van Doel 1 op de werf, gevolgd door stoomgeneratoren, nooddiesels, de alternator en stoomturbines. 

Op 18 juni 1974 bereikt de reactor van Doel 1 voor de eerste keer kriticiteit, d.w.z. een stabiele nucleaire kettingreactie, waarbij elke kernsplitsing één neutron vrijgeeft dat op zijn beurt weer een andere kern splijt. 

Op 15 februari 1975 start officieel de industriële elektriciteitsproductie in Doel 1; in het najaar volgt zijn ‘tweeling’ Doel 2.

10 jaar erbij

In februari 2007 bereikt de teller van Doel 1 de mijlpaal van 100 miljard kilowattuur geproduceerde elektriciteit. Met de goede prestaties van de centrale in het achterhoofd begint Electrabel in 2009 aan de voorbereiding van een dossier voor een uitbatingsverlenging van de centrale na zijn veertigste verjaardag in 2015. De wet op de kernuitstap bepaalt al sinds begin 2003 dat Doel 1 op die verjaardag definitief moet stoppen met elektriciteit produceren, maar de directie van het bedrijf is met de regering-Van Rompuy overeengekomen dat die verplichte stopzettingsdatum met tien jaar zal worden uitgesteld. In hetzelfde jaar vervangt Electrabel ook de 2 stoomgeneratoren van Doel 1 – een technisch huzarenstukje dat o.a. vereist dat er een opening wordt gemaakt (en weer hermetisch gesloten) in het dak van het dubbelwandige reactorgebouw.

In 2012 keurt het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) na een grondige evaluatie het verlengingsdossier goed. Kort nadien beslist de regering-Di Rupo echter dat Doel 1 en 2 toch definitief moeten sluiten in 2015. De actieplannen voor de verlenging worden opgeborgen; in de plaats daarvan start Electrabel nu met de voorbereiding van de definitieve stopzetting en ontmanteling. 

Eind 2014 volgt een nieuwe wending: de kersverse regering-Michel neemt in haar regeerakkoord een uitbatingsverlenging van Doel 1 en 2 op, teneinde de energiebevoorrading van het land te verzekeren. Het vraagt echter tijd om de wet op de kernuitstap te wijzigen, dus op 15 februari 2015 – precies op de 40ste verjaardag van Doel 1 – wordt de reactor stilgelegd en de centrale van het hoogspanningsnet afgekoppeld.

Midden 2015 keurt het federale parlement de wijziging van de wet op de kernuitstap goed: Doel 1 en zijn ‘tweeling’ Doel 2 mogen in dienst blijven tot hun 50ste verjaardag in 2025. In de tussentijd heeft Electrabel het eerder voorbereide verlengingsdossier voor Doel 1 en 2 – dat in 2012 moest worden opgeborgen – een update gegeven en opnieuw ingediend bij het FANC. In het najaar van 2015 keuren het FANC en zijn Wetenschappelijke Raad dit dossier en het bijhorende actieplan goed. Het actieplan voorziet in een spreiding van de noodzakelijke aanpassingen en upgrades van de installaties over enkele jaren; het vraagt namelijk tijd om opnieuw personeel te rekruteren, nieuwe splijtstof en wisselstukken te bestellen en gespecialiseerde leveranciers aan te trekken. Enkele prioritaire acties worden nog uitgevoerd in 2015, voor de doorstart, maar het echte zwaartepunt ligt bij twee lange revisies in de zomers van 2018 en 2019. Na de succesvolle voltooiing van het actieplan maakt Electrabel in het voorjaar van 2020 zijn afsluitende verslag over aan het FANC. 

In 2020 en 2022 breidt het FANC het bestaande Koninklijk Besluit over de veiligheidsvoorschriften voor kerninstallaties uit met een reeks nieuwe vereisten, van toepassing op alle kerncentrales die in de toekomst een uitbatingsverlenging aanvragen. De oudste eenheden – Doel 1 en 2 en Tihange 1 – voldoen niet aan deze nieuwe normen.

Het vervolg

Op 14 februari 2025 is er na 50 jaar een definitief einde gekomen aan de elektriciteitsproductie in Doel 1. Op de echte start van de stopzettingsactiviteiten is het wel nog even wachten, want Doel 1 vormt een ‘Siamese tweeling’ met Doel 2. De twee centrales hebben namelijk een gedeelde controlezaal, machinezaal en ook heel wat gemeenschappelijke veiligheidssystemen. Die blijven allemaal in dienst tot de definitieve stopzetting van Doel 2 op 30 november 2025.